Studium stanowi akt wewnętrzny wiążący gminę do przestrzegania jego zapisów podczas opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Owa zależność między dokumentami planistycznymi wynika z zapisów art. 20 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który stanowi, że plany miejscowe nie mogą naruszać ustaleń studium. Tymczasem zdarzają się jednostkowe przypadki, kiedy to zachodzi brak zgodności planu zagospodarowania przestrzennego z wcześniej ustalonym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W świetle prawa taka sytuacja jednak nie powinna mieć miejsca.
Zgodność obu dokumentów
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego nie mogą być sporządzane w sposób dowolny, ponieważ gmina zobowiązana jest do stosowania ogólnych wytycznych określonych w studium. Plan miejscowy de facto jest aktem prawa miejscowego oraz odrębnym dokumentem, który samodzielnie funkcjonuje w obiegu prawnym, jednak jego ustalenia zasadniczo mają stanowić kontynuację, uszczegółowienie oraz realizację kierunków zagospodarowania przestrzennego wytyczonych w studium. Co więc można zrobić w przypadku, gdy np. studium przewiduje dla danej działki funkcję zabudowy komercyjnej, a plan miejscowy wyznacza teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej? Taka ewidentna sprzeczność stanowi podstawę do wniesienia skargi na miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Możliwość wniesienia skargi na plan miejscowy do wojewódzkiego sądu administracyjnego wynika art. 101 ustawy o samorządzie gminnym, wg którego każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Jeżeli gmina nie odniesie się do złożonego wezwania bądź odmówi uwzględnienia żądania określonego w wezwaniu, a w późniejszym postępowaniu sądowym wojewódzki sąd administracyjny uzna rację skarżącego, wówczas plan miejscowy może zostać unieważniony w całości lub w części.
Z uwagi na powyższe popularną praktyką wśród gmin jest jednoczesne przystępowanie do sporządzania lub zmiany obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, tak, aby zapewnić zgodność obydwu dokumentów planistycznych.